Ο Δάσκαλος Παναγιώτης Παπαναστασίου απαντάει σε ερωτήσεις του eduguide και μας δίνει μια εικόνα για το επάγγελμά του.

1. Τι θα λέγατε ότι κάνει το επάγγελμα του δασκάλου ελκυστικό σήμερα; Γιατί να το επιλέξει ένας νέος άνθρωπος;

To λειτούργημα (κι όχι επάγγελμα) του δασκάλου σου προσφέρει την εσωτερική δύναμη να μπορείς να μοιράζεσαι με τους λιλιπούτειους φίλους σου (μαθητές) στιγμές της καθημερινότητάς σας χρωματίζοντάς τες με μικρές πινελιές αγάπης και χαμόγελου. Στη σημερινή εποχή που οι Νέες Τεχνολογίες και το AI (τεχνητή νοημοσύνη) έχουν εισβάλλει για τα καλά στη ζωή μας το να μπορείς να είσαι δάσκαλος σημαίνει ότι ουσιαστικά διαθέτεις υπομονή και ενσυναίσθηση. Μαθαίνεις να αγαπάς το διαφορετικό, προσπαθώντας να βλέπεις τον κόσμο, όπως ακριβώς τον βλέπουν και οι μαθητές σου. Με μία ματιά αφελή και συνάμα τόσο καίρια. Μαθαίνεις να κρατάς τις όμορφες στιγμές, ακόμα κι όταν αυτές είναι δυσεύρετες μέσα στη ζοφερή και αποκτηνωμένη από ηθικής απόψεως καθημερινότητα που μπορεί να βιώνεις. Μέσα από την ομορφιά αυτή, μπορείς να ενδυναμώνεις περισσότερο τον εαυτό σου ως δάσκαλος, ώστε να συνεχίζεις απρόσκοπτα το έργο σου στην εκπαίδευση. Οπότε, αξίζει ένας νέος σήμερα να επιλέξει να σπουδάσει σε κάποιο παιδαγωγικό τμήμα μόνο και μόνο για να μπορέσει να ανακαλύψει αυτή την ομορφιά.

2. Πόσο σημαντικές θεωρείτε τις ψηφιακές δεξιότητες για τον σύγχρονο δάσκαλο και με ποιους τρόπους επηρεάζουν τη διδασκαλία στην πράξη;

Τα εκπαιδευτικά συστήματα των διαφόρων χωρών έχουν επηρεασθεί σημαντικά από τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. Από τα πανεπιστήμια στα λύκεια, τις σχολές αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης στο δημοτικό, καμία βαθμίδα εκπαίδευσης δεν έμεινε χωρίς να εντάξει - στον ένα ή στον άλλο βαθμό - τα νέα εργαλεία αναπαράστασης και σκέψης. Οι σύγχρονες προσεγγίσεις στα προγράμματα σπουδών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αντιλαμβάνονται πλέον τις ψηφιακές τεχνολογίες τόσο ως αντικείμενο νέων γραμματισμών (γνωριμία με τις τεχνολογίες, δημιουργική έκφραση μέσω των τεχνολογιών, κατανόηση της θέσης τους στην κοινωνία και τον πολιτισμό), όσο και ως γνωστικό εργαλείο με εγκάρσιες χρήσεις (επικοινωνία, συνεργασία, διερεύνηση, πειραματισμός και ανακάλυψη, επίλυση προβλήματος, ανάπτυξη δημιουργικότητας, κριτική σκέψη) σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα.  Τα τελευταία χρόνια έχουν διαφοροποιηθεί οι προσανατολισμοί σχετικά με την ένταξη των ΤΠΕ και της Πληροφορικής στο Δημοτικό σχολείο. Αφενός προβλέπεται παιδαγωγική χρήση των ΤΠΕ σε όλο το εύρος του Προγράμματος Σπουδών ενώ παράλληλα έχει εισαχθεί στο ωρολόγιο πρόγραμμα μία ώρα εβδομαδιαίως για ΤΠΕ και Πληροφορική, η οποία διδάσκεται από καθηγητή Πληροφορικής. Η αλματώδης ανάπτυξη και διάδοση των ΤΠΕ, ο τεράστιος όγκος και η πολλαπλότητα της διαθέσιμης σήμερα ψηφιακής πληροφορίας, σε συνδυασμό με την ταχύτατη παραγωγή νέας γνώσης, διαμορφώνουν ένα νέο κοινωνικό, πολιτισμικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον. 

Στο σημερινό σχολείο, ο δάσκαλος χρησιμοποιώντας τα ψηφιακά εργαλεία, οφείλει να προετοιμάσει αποτελεσματικά τον αυριανό πολίτη (μαθητή) της Κοινωνίας της Γνώσης, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αλλά και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες της νέας εποχής. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΤΠΕ θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να διεισδύουν στο κοινωνικό πεδίο με ταχύτατους ρυθμούς, το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ΤΠΕ και τον Πληροφορικό Γραμματισμό στο Δημοτικό Σχολείο προσδιορίζει και εξειδικεύει τις διαστάσεις του Πληροφορικού Γραμματισμού, δηλαδή τις ικανότητες (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες για τις ΤΠΕ) που θα πρέπει να αναπτύξουν όλοι οι μαθητές και  είναι απαραίτητες για τη συνέχιση των σπουδών τους στο Γυμνάσιο και την παραπέρα ζωή τους. Απώτερος στόχος είναι οι ΤΠΕ να συμβάλουν με νέα μέσα και νέες πρακτικές στη βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος και, τελικά, στη διαμόρφωση ενός νέου σχολείου.

3. Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ένας δάσκαλος; Ποια προσόντα ή εφόδια τον βοηθούν να τις ξεπεράσει;

Ο Σωκράτης μίλησε κάποτε για «παιδαγωγικό έρωτα» εννοώντας στην ουσία την ψυχική επαφή του εκπαιδευτικού με τους μαθητές του, ως απαραίτητη προϋπόθεση στη διαδικασία της αγωγής. Ο ίδιος τόνιζε ότι στην παιδαγωγική αγάπη όπως και σε κάθε ανθρώπινη σχέση, ισχύει ο νόμος της αμοιβαιότητας και της αμέριστης εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας. Η σωστή παιδαγωγική σχέση θεμελιώνεται στην αγάπη του παιδαγωγού προς το παιδί από τη μία μεριά και στην εμπιστοσύνη του παιδιού προς τον παιδαγωγό από την άλλη. Αν δεν υπάρξει αυτή η αρχέγονη προϋπόθεση, δηλαδή η αμοιβαιότητα των δύο αυτών συναισθηματικών στοιχείων, τότε καθίσταται αυτομάτως αδύνατη η δημιουργία μίας ζεστής δημιουργικής σχέσης πάνω στην οποία θα στηριχθεί η παιδαγωγική αλληλεπίδραση. Δυστυχώς, το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα εξοντώνει τον δάσκαλο υποβάλλοντάς τον σ' έναν απίστευτο κυκεώνα γραφειοκρατίας που τον απομυζά διαρκώς στερώντας του τη δημιουργική σκέψη και φαντασία. Παράλληλα, η δουλειά του αμφισβητείται διαρκώς από την κοινωνία με παγιωμένες αντιλήψεις περί "βολέματος" με αποτέλεσμα να καθίσταται ατελέσφορη η οποιαδήποτε συζήτηση με το κράτος και την πολιτεία περί βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών του λειτουργήματός μας. Σε αυτό ακριβώς το σημείο καμπής που η ζωή των μαθητών μας μεταβάλλεται κι εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, ο δάσκαλος πρέπει να σταθεί εκεί όρθιος σαν φάρος, ώστε να τους οδηγήσει σε καινούργια μονοπάτια έχοντας ο ένας τον άλλον δίπλα κι όχι απέναντι, πίσω ή μπροστά του. Μόνο τότε, η παιδαγωγική σχέση δε θα υποστεί την παραμικρή φθορά. Μόνο τότε, η φλόγα του παιδαγωγικού έρωτα δε θα σβήσει ποτέ. Μόνο τότε, εμείς οι δάσκαλοι ‒ παιδαγωγοί θα μπορούμε να κοιτάμε τους μαθητές μας στα μάτια χτίζοντας μαζί τους έναν καλύτερο κόσμο που θα είναι φτιαγμένος με την ίδια ύλη από την οποία είναι φτιαγμένος και ο κόσμος των ονείρων μας. Μόνο τότε, θα μπορούμε να κοιτάζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να χαμογελάμε πλατιά. 

4. Γνωρίζοντας το ενδιαφέρον σας για το θέατρο, θα θέλατε να μας πείτε πώς ενσωματώνετε το θεατρικό παιχνίδι ή τις θεατρικές τεχνικές στη διδασκαλία σας και ποια αξία θεωρείτε ότι προσθέτουν στην εκπαίδευση των μαθητών/τριών;  

Το θεατρικό παιχνίδι αποτελεί μία καινοτόμο μέθοδο μάθησης στην εκπαίδευση και αποσκοπεί στην ψυχική μόρφωση των παιδιών. Με τον τρόπο αυτό πραγματοποιείται μία επαφή μεταξύ των παιδιών με την τέχνη με σκοπό να γνωρίσουν στοιχεία της θεατρικής αγωγής και να μάθουν να συμμετέχουν και να εκφράζονται μέσα από το παιχνίδι ρόλων. Η μέθοδος αυτή αποτελεί μία ιδιαίτερη μορφή παιχνιδιού στη διάρκεια της οποίας τα παιδιά με αφορμή κάποιο συμβάν που τους δίνεται δραματοποιούν γεγονότα από τον κόσμο της φαντασίας ή αναπλάθουν την πραγματικότητα και επαναπροσδιορίζουν τις εμπειρίες τους μέσα από διεργασίες απελευθερωμένες από χωροχρονικά όρια και περιορισμούς. Η μάθηση, όταν πηγάζει από την ευχαρίστηση είναι πιο στέρεη και αφομοιώνεται ευκολότερα. Αυτό σημαίνει, πως μέσω του θεατρικού παιχνιδιού οι μαθητές μπορούν να κατακτήσουν γνώσεις, που με άλλους τρόπους θα δυσκολεύονταν. Παράλληλα, οι σύγχρονες νευροεπιστήμες αποδεικνύουν συνεχώς τους γόνιμους συσχετισμούς των διαδικασιών της μάθησης και της μνήμης με τα κίνητρα  και την ενεργοποίησή τους (σύμφωνα με τις μελέτες των νευρωνικών βάσεων των γνωστικών λειτουργιών). Με την κατάλληλη καθοδήγηση του παιδαγωγού ‒ εμψυχωτή, ο μαθητής μπορεί να διαχειριστεί την ύλη των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών και να κινηθεί πέρα από αυτή. 

 Ο Παναγιώτης Παπαναστασίου είναι δάσκαλος και θεατρολόγος. Εργάζεται σε Δημοτικά σχολεία ως αναπληρωτής εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα είναι εκπαιδευτής ενηλίκων σε δομές της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης (Ι.Ε.Κ., Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας). Είναι κάτοχος τριών προπτυχιακών τίτλων σπουδών: Επικοινωνία, Μέσα & Πολιτισμός (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Θεατρικών Σπουδών (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου), Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Πανεπιστήμιο Πατρών) και διπλωματούχος του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών: Επικοινωνία & Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Κινηματογραφικές & Πολιτισμικές Σπουδές στο τμήμα Επικοινωνίας & Μ.Μ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, ως υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες σε βιβλία, συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά με θέμα τη σχέση του θεάτρου και του κινηματογράφου με τον πολιτισμό και την εκπαίδευση.

----------------------------------------

#Σπουδές στην Εκπαίδευση

Αν η Εκπαίδευση είναι ο τομέας που σε συναρπάζει, μπορείς να διαβάσεις εδώ περισσότερα για αυτή την επιστήμη ενώ μπορείς να ενημερωθείς εδώ για όλα τα προπτυχιακά προγράμματα που προσφέρονται στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Από την άλλη, αν έχεις ήδη ολοκληρώσει τις προπτυχιακές σπουδές σου και αναζητάς ευκαιρίες για μεταπτυχιακή εξειδίκευση, μπορείς να ψάξεις το μεταπτυχιακό που σε ενδιαφέρει από τη μηχανή αναζήτησης του eduguide, χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά όπως «Επιστήμες Αγωγής», «Εκπαίδευση» κ.λπ.