Για να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη, πρέπει να ενσωματώσουμε στην εκπαίδευση ένα βασικό εργαλείο: τη μάθηση μέσω project. Εξηγεί στον Δημήτρη Φαλλιέρο η data analyst Αλεξάνδρα Αθανασάκου.

Όταν βρέθηκα στο πανεπιστήμιο έπρεπε να ξεχάσω ό,τι είχα μέχρι στιγμής μάθει. Συνήθειες και ρυθμούς. Ξαφνικά, ήρθα αντιμέτωπη με ένα αρκετά έντονο πρόγραμμα, με μαθήματα υψηλότερου επιπέδου και δυσκολίας, με ένα όμως κοινό: τις διαλέξεις όπου συζητούσαμε, ενίοτε, για γενικές και αόριστες θεωρίες. Μέχρι τότε, νόμιζα ότι αυτό ήταν το λογικό και όλα γίνονταν για έναν σκοπό: την τελική εξέταση. Μέχρι που ήρθαν τα μαθήματα με project. Ήταν πραγματικά κάτι καινούργιο για μένα, καθώς μέχρι πρότινος οι καθηγητές έδιναν διαλέξεις μέσω slides με πολλή πληροφορία, και ξαφνικά έβλεπα κάποιον να προσεγγίζει τη μάθηση δίνοντάς μου μόνο τα απαραίτητα και με πρακτικό τρόπο, δηλαδή μέσω ενός project. Με αυτή λοιπόν την προσωπική ιστορία θα ήθελα να σας εισαγάγω στον κόσμο του project-based learning.

Τι είναι το project-based learning;

Σύμφωνα με τον πολύ ωραίο ορισμό και περιγραφή του Buck Institute for Education: «οι εκπαιδευόμενοι εργάζονται πάνω σε ένα έργο (project) για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (από μια εβδομάδα έως ένα εξάμηνο) για να επιλύσουν ένα πρόβλημα ή να απαντήσουν μια πολύπλοκη ερώτηση. Έτσι, επιδεικνύουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους κατασκευάζοντας ένα τεχνούργημα ή μια παρουσίαση για ένα πραγματικό κοινό. Αποτέλεσμα αυτής της μεθοδολογίας είναι οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύσσουν βαθιά γνώση του περιεχομένου, κριτική σκέψη, δημιουργικές και επικοινωνιακές δεξιότητες στο πλαίσιο ενός αυθεντικού και ουσιαστικού έργου». Προσθέτω λοιπόν εγώ: Αυτό δεν σας μοιάζει ως ένα πραγματικό παράδειγμα καθημερινότητας ενός εργαζομένου; Χωρίς λοιπόν αυτήν την τεχνική μάθησης, πόσο εύκολο είναι για κάποιον να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα της εργασίας; 

Πόσο διαδεδομένο είναι στην Ελλάδα;

Αρχικά να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα: Είναι το project-based learning μια σύγχρονη τεχνική εκμάθησης; Όχι, υπάρχει ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα με τον John Dewey να είναι ένας από τους βασικούς εκπαιδευτικούς μεταρρυθμιστές ο οποίος προώθησε την ιδέα της «μάθησης μέσω της πράξης». Αν απαντήσω λοιπόν, από προσωπική άποψη, κατά πόσο αυτό είναι διαδεδομένο στην Ελλάδα, θα πω ότι με δυσκολία κάποιος το συναντά. Γιατί; Απαιτεί χρόνο, κόπο, αφοσίωση και καλή μελέτη από τη μεριά των εκπαιδευτικών.

Τι απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς;

Η δημιουργία μιας project-based learning εμπειρίας συνδυάζει τον καθορισμό ξεκάθαρων μαθησιακών στόχων, τη σύνδεση της θεωρίας με πρακτικές ασκήσεις, τη δημιουργία ενός τελικού project που ικανοποιεί τους μαθησιακούς στόχους, ανταποκρίνεται στη θεωρία που συζητήθηκε και όχι σε γνώσεις που δεν καλύφθηκαν, είναι πρωτότυπο και έχει αυξανόμενο βαθμό δυσκολίας, ενώ περιλαμβάνει και την αξιολόγηση project το οποίο απαιτεί την προσοχή και κρίση του εκπαιδευτικού καθώς δεν υπάρχει πάντοτε μία και μόνη σωστή απάντηση. 

Πώς μπορεί να ωφελήσει νέους ηλικίας 18+;

Διαβάζοντας μέχρι εδώ, ήδη θα έχετε διακρίνει ορισμένα πλεονεκτήματα αυτού του τρόπου μάθησης. Αν μπορούσα να ξεχωρίσω μερικά από αυτά, ιδιαίτερα για κάποιον που ξεκινά τώρα το Πανεπιστήμιο, θα ήταν τα παρακάτω:

1. Βιωματική μάθηση (η γνώση γίνεται κτήμα σου, «λερώνεις» τα χέρια σου)
2. Πρακτική εξάσκηση και περισσότερες ώρες μελέτης (άρα και εμπειρίας)
3. Σύνδεση θεωρίας με πράξη
4. Ανάπτυξη κριτικής σκέψης
5. Επίλυση πραγματικών προβλημάτων που συναντά κάποιος στην εργασία του
6. Δυνατότητα συνεργασίας με άλλα άτομα (αν πρόκειται για ένα ομαδικό project)
7. Υπευθυνότητα μέσω της επίλυσης ενός προβλήματος και παράδοσης ενός «τελικού προϊόντος»

Ένα παράδειγμα μιας project-based learning εμπειρίας

Η εκπαιδευτική πλατφόρμα Data Tutor που έχω δημιουργήσει, στοχεύει στην εκμάθηση δεξιοτήτων Data Analytics για όλους. Πέρα όμως από αυτό, λύνει ένα πολύ βασικό πρόβλημα: την έλλειψη σύνδεσης θεωρίας με την πράξη, τη λήψη εμπειρίας από πραγματικά εργασιακά σενάρια, την «τριβή» με δεδομένα που δεν βρίσκονται σε μια τέλεια μορφή, τη μείωση της πληροφορίας ώστε να μην δημιουργείται αυτό που ονομάζουμε Cognitive Overload, και βεβαίως τη δημιουργία ενός project που συνοψίζει όλα όσα μάθαμε με την καθοδήγηση από επαγγελματία.

Η δημιουργία όλων αυτών των μαθημάτων υπό αυτήν την τεχνική εκμάθησης χρειάζεται αρκετό χρόνο, οργάνωση των πιο σημαντικών γνώσεων θεωρίας, αντιστοίχιση της θεωρίας με πρακτικές ασκήσεις οι οποίες βοηθούν στην τελική εργασία, αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) για επιπλέον μελέτη των εκπαιδευόμενων και βεβαίως σημαντικό χρόνο αξιολόγησης των εργασιών των μαθητών. Ένας εκπαιδευτής μόνος του, δεν μπορεί να έχει μεγάλο πλήθος μαθητών καθώς η αξιολόγηση, όπως προαναφέρθηκε, χρειάζεται χρόνο, εμπειρία, και κριτική σκέψη καθώς πολλές φορές δεν υπάρχει ένας μοναδικός τρόπος να λυθεί ένα πρόβλημα, αλλά πολλοί.

Ποιο είναι το μέλλον του project-based learning στην εποχή του AI;

Η χρήση εργαλείων AI έφερε μια επανάσταση και βεβαίως μπορεί να ωφελήσει 100% τη δημιουργία εμπειριών project-based learning. Ένας εκπαιδευτικός μπορεί να δημιουργήσει πλέον πολύ πιο εύκολα και γρήγορα εκπαιδευτικό υλικό δίνοντας κατευθυντήριες γραμμές ως προς τους μαθησιακούς στόχους, το κοινό στο οποίο αναφέρεται, τη θεωρία που καλύπτεται κ.λπ., μέσω της χρήσης AI. Από την άλλη, οι εκπαιδευόμενοι είναι εξίσου κερδισμένοι καθώς μπορούν να ασχοληθούν με την επιπλέον επεξήγηση των βημάτων επίλυσης πρακτικών ασκήσεων και ενός τελικού project. Στόχος τελικά δεν είναι η επίλυση του project, αλλά όλο το ταξίδι που κάνει ο εκπαιδευόμενος για να βρεθεί εκεί, και η AI μπορεί να προσφέρει πλούσιες πληροφορίες σε κάθε βήμα αυτού του ταξιδιού!